Mensen die omwille van ondraaglijk psychisch lijden of een ernstige psychiatrische aandoening een euthanasieverzoek overwegen of hebben ingediend, kunnen sinds april 2020 terecht bij Reakiro in Leuven, het eerste in zijn soort in België. Het pilootproject is een samenwerking tussen verschillende organisaties in de geestelijke gezondheidszorg: Broeders van Liefde, het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven en de vzw’s Walden en De Hulster. Naast de keuze van de patiënt voor euthanasie willen zij in het project Reakiro de weg van het herstel open houden.
Reakiro betekent ‘herstellen’ in het esperanto. Het project richt zich specifiek op mensen met een ernstige psychiatrische aandoening die worstelen met aanhoudende vragen over het verderzetten van hun leven. Veelal gaat het om mensen die overwegen een euthanasieprocedure te starten, die al hebben aangevat of reeds doorliepen. Ook mensen zonder euthanasievraag die worstelen met levenszinvragen of een aanhoudend verlangen naar de dood, kunnen bij Reakiro terecht. In Reakiro kunnen 10 personen begeleiden worden.
Niet elke persoon kiest echter voor de dood na een afgeronde euthanasieprocedure. Sommigen vinden een tweede levensadem. Luc Bemelmans, coördinator van Reakiro: “Bij een euthanasieaanvraag zien wij als partners in dit project, steeds twee sporen. Enerzijds het verzoek tot euthanasie zelf en het traject van het levenseinde, anderzijds de mogelijke existentiële zingevingsvragen waar de persoon mee worstelt en het traject van herstel. Het is precies op dat tweede spoor dat Reakiro inzet: het opnieuw bieden van perspectief aan de patiënt en herstelondersteunende zorg. Door ruimte te bieden aan het nadenken en spreken over leven en dood en over zingeving en zinverlies, kan het mogelijk herstel ten volle worden geëxploreerd. Reakiro zet dus concreet in op de actieve gerichtheid op het leven, op hoop en herstel, zonder de mogelijkheid van euthanasie uit te sluiten.”
De basisgedachte van Reakiro is op zoek gaan naar alles wat een mens nog kan doen, ook als hij denkt dat er niets meer kan worden gedaan. Ann Callebert, klinisch psychologe en ervaringsdeskundige: “Die houding is ontleend aan het gedachtegoed van de Britse Cicely Saunders, grondlegger van de palliatieve zorg. Reakiro verbindt daartoe vier pijlers met elkaar: de presentiebenadering, de palliatieve benadering, de herstelvisie en de existentiële dimensie. In het project bouwen we voort op herstelwerkgroepen (HWG) voor mensen met een euthanasieverzoek, die ik al enkele jaren begeleid in het UPC KU Leuven.”
Het Reakiro-project is gevestigd in Leuven en bestaat uit een inloophuis (het ‘Reakiro-huis’) met activiteiten en een zorgaanbod, dat echter niet op zich staat, maar aanvullend is bij een lopende ambulante (psychiatrische en/of psychotherapeutische) of mobiele begeleiding en een lopende uitklaring van het eventuele euthanasieverzoek. Joris Vandenberghe: “Wie op Reakiro beroep doet, moet kunnen terugvallen op een netwerk dat minimaal bestaat uit de huisarts en liefst ook een psycholoog en/of een psychiater. Als de persoon al een euthanasieprocedure heeft aangevat moet een psychiater zeker deel uitmaken van het netwerk. Ook mensen die nood hebben aan informatie over euthanasie bij psychisch lijden, over de mogelijkheden van herstel en het concrete herstelaanbod van Reakiro, kunnen bij Reakiro terecht. In de eerste plaats gaat het om (psychiatrische) patiënten en hun naasten.”